ՆՈՐԻՑ ՉԵՆ ՍԻՐՈՒՄ ՍԻՐՈՒՄ ԵՆ ԿՐԿԻՆ
ԿԵՂԾ ԱՆՑԱԹՂԹՈՎ
Հմայիչ, որպես անծանոթուհի,
Քայլում է կրկին գարունն աշխարհով...
Դո՛ւ՝ իմ երեկվա անծանոթուհի՜,
Իմ մտատիպա՜ր ու մտապատկե՛ր,
Հիմա` ստացած մարմին ու անուն,
Անծանոթուհու քո հին հմայքից
Բա՛ն չկորցըրած
Ու դեռ վերցըրած
Հարազատության տաքությունն ամբողջ...
Ու ե՛ս՝ պատրա՜նքը քո մշտադարձիկ,
Ու ե՛ս՝ գիշերվա հաճախա՛նքը քո,
Ու ե՛ս՝ փետուրե ասե՛ղը բարձիդ,-
Քայլում ենք հիմա մեկտեղ-թևանցուկ.
Դու այս գարնա՛ն հետ,
Իսկ ես էլ՝ քե՛զ հետ,
Քայլում ենք հիմա այսպես երեքով,
Եվ չի՜ խանգարում երրորդը բնավ...
Դեռ մեր քաղաքում փողոցներ կան նեղ
Եվ այնպե՛ս ոլոր,
Այնպե՛ս ծուռումուռ,
Ասես չորացած գետի հուն լինեն:
Եվ գարունն այնտեղ,
Այլ փողոցների համեմատությամբ,
Ուշանում է քիչ:
Եվ հիմա այնտեղ
Կիսով չորացած ցեխ է դեռ:
Գնա՛նք.
Ոտնահետքերըդ թող տպված մնան
Նրանց գորշ դեմքին՝
Լուսազդի նման...
Եվ մանուկներ կան մանկական այգում,
Որ համոզված են, թե իրենց մի օր
Հենց այս վարարած գետից են բռնել:
Գնա՛նք ու մտնենք աշխարհը նրանց:
Կընդունե՜ն իսկույն.
Նրանց աշխարհում
Անցաթուղթ հարցնող պահակներ չկա՜ն...
Եվ չմոռանանք և պահակներին:
Գիշերը նրանք՝
Մեծ մասամբ ծերեր
(Լացըդ չի՞ գալիս... կո՛ւլ տուր ինձ նման),
Մրսած մատներով կրակ են վառում,
Որ... ցուրտ խորովե՜ն-եփե՜ն-տապակե՜ն
Ու տան... ո՞ւմ... բախտի՛ն.
Թող բկի՛ն մնա...
Եվ մ՛ի ամաչիր,
Մ՛ի քաշվիր բնավ,
Եթե այդպիսի մի խարույկի շուրջ
Անծանոթ մարդկանց հավաքված տեսնենք:
Դու չե՞ս նկատել, որ կրակը միշտ
Իր շուրջ հավաքված անծանոթ մարդկանց
Ծանոթացնում է - հարազատացնում՝
Երևի նրանց ներանձավի մեջ վերարթնացնելով
Իրենց դարավոր անցյալի հուշը...
Բայց բավական է, սիրելի՛ս, ո՜ւշ է:
Մեծերի աշխարհն անչափ է հեռու
Երեխաների ազատ աշխարհից.
Հենց մերո՛նք մեզնից անցաթուղթ կուզեն՝
«Ու՞ր էիր» հարցով:
Մի սուտ անցաթուղթ կեղծելով՝
Գնա՛նք,
Սիրելի՜ս, ուշ է...
Դիլիջան
22.III.1964թ.
ՓՐԿԱՐԱՐ ԹՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Մեզ բաժանող ձիգ ժամերը
Ես կարող եմ արդեն հաշվել
Կարճ համրանքով քո մատների,
Որ ես պիտի բռնեմ շուտով
Ու փնջելով սեղմած պահեմ՝
Էլեկտրական լարի նման:
Չվախենա՜ս իմ ցնցումից.
Էլեկտրական այդ հոսանքից ո՛չ թե մեռնում,
Այլ հարություն կրկին առնում,
Հոգեդարձվում-վերապրում են...
Իսկ դու գուցե բնավ էլ ինձ չես սպասում
Կամ սպասել - սպասում ես, որ լոկ ասես.
«Ես հասկացա, որ այլևըս մենք չպիտի...»:
Եվ ակամա ինձ դնում եմ ա՛յն դերի մեջ,
Որ իմը չէ,
Սակայն պիտի ճարահատյալ հիմա խաղամ
Դատարկ բեմում...
Բայց ես,
Ում դու գուցե մտքով անվանում ես ՆԱԽԿԻՆ սիրած,
Զգում եմ պարզ, թե ինչպես է փակվում լեզուս,
Որովհետև... մարդը մարդ է հենց այնքանով,
Որ մշտապես ելք է ճարում չընկճվելու
Եվ չի ուզում կոչվել ՆԱԽԿԻՆ
(Հասկանո՞ւմ ես.
ՆԱԽԿԻՆ էլ մա՞րդ, տե՜ր իմ աստված)...
Ու փակվում է, փակվում լեզուս
Դռան նման ՆԱԽԿԻՆ մի տան,
Որտեղ հիմա բնակվում են
Ա՛յն հինավուրց ոգիները,
Որոնց անգո գոյությունը զուր ենք ժխտում
Եվ դրանով
Է՛լ ավելի աղքատացնում մեր կյանքն աղքատ,
Եվ դրանով օտարացնում ինքներըս մեզ...
Ու փակվում է ՆԱԽԿԻՆ լեզուս՝
Քո ԱՅՍՕՐՎԱ սրտի նման,
Որտեղ, գիտե՛մ, բանտարկված է իմ ստվերը՝
Իբրև ծանըր մի հանցագործ.
Նա փորձել է քո սրտի մեջ անմահանալ,
Իսկ դա, իրո՛ք, հավասար է մահափորձի,
Որովհետև... նորությունն է հավատքը մեր:
Դու մի՛ փորձիր արդարանալ,
Հարկավոր չէ՜:
Բայց երբ կանգնի
Ամեն անգամ վերջալույսը քո հանդիման,
Ու երբ կանգնի ՝ քրմուհո՛ւ պես,
Հիշի՛ր,որ դու չե՜ս վերջանում,
Որ դու պիտի վերսկսվես թեկուզ վա՛ղը:
Բայց և հիշի՛ր, որ սկսվել՝
Բնավ էլ չի նշանակում փոխել հավատ,
Ինչպես նաև ուրացում չէ մոռացումը:
Ուստի և մեր անջատումն էլ վերջնական չէ,
Այլ անցողիկ.
Մե՜կ էլ տեսար, դարե՛ր հետո,
Մենք վերստին հանդիպեցինք՝
Այս լճակի
Կամ այն առվի ափին կանաչ,
Ուր ծառերը պիտի պտկեն,
Պիտի կրկին կապեն կոճակ,
Ուր գորտերը, մեզ հետ մեկտեղ,
Պիտի կրկին դասը սերտեն իրենց սիրո՝
Ըստ աստղային այբուբենի:
Կրկին գարնան հոտը քնկոտ
Պիտի պառկի քո ռունգներում
Եվ արթնացնի արյունը քո՝
Ամբողջությունըդ հպելով
Իմ արթնացած ամբողջության
Եվ վերստին արծարծելով անծուխ հրդեհ:
Ամենակուլ այդ հրդեհից մենք չենք այրվի՝
Ազբեստի պես,
Այլ արևից ստացածը կդարձընենք կրկին իրեն՝
Մեր հինավուրց ու նորոգվող պարտքի դիմաց...
Իսկ առայժըմ
Ես հաշվում եմ մեզ բաժանող կարճ ժամերը
Ձեռքերիդ ա՛յն տասը մատով,
Որ ես պիտի բռնեմ շուտով
Ու փնջելով սեղմած պահեմ՝
Էլկտրական լարի նման:
Չվախենա՜ս իմ ցնցումից,
Եթե անգամ էլեկտրական այդ հոսանքը մահացու է.
Էլեկտրահար մարդուն, գիտե՛ս, հողում թաղում
Եվ դրանով հարություն են տալիս կրկին՝
Չորս ժա՞մ հետո - չորս դա՞ր հետո,-
Մեկ չէ՞ միթե...
Դիլիջան Երևան
27.III.1964թ. 09.XII.1964թ.
ԱՍՏԾՈՒ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐԸ
Ձորակն ասես լինի մի նեղ թանաքաման,
Ու նրա մեջ շեղ տնկված է հին ջրվեժը՝
Այնպե՜ս նման փղոսկըրե գրչակոթի:
Կողքին՝ մի դաշտ քառակուսի և գույնզգույն,
Ասես մի մեծ նամականիշ, որ կնքված է
Դեմի լեռան մեծ դրոշմով...
Եթե բառերն էլի՛ բռնեն
Իրենց նախկին իմաստների տեղը լքված,
Եթե բայերն իրո՛ք դառնան գործողություն,
Ածականներն իրոք դառնան հատկանիշներ շոշափելի,
Ինչպես որ, տե՛ս, այս հին հողը
Եվ քարքարոտ այս լեռները
Հիմա կրկին՝
Միջնորդությամբ ամառնացող արեգակի՝
Իրենց նախկին - հրահեղուկ շեկ ջերմության
Գեթ մի մասն են վերստանում,
Եթե նաև ե՛ս մոռացած չլինեի
Շատ հեռավոր նախնիներիս առողջ լեզուն,
Որ ամեն բան կոչում էր միշտ իր անունով,
Ուներ խոսքեր ոչ թե մաշված ու լպրծուն՝
Ինչպես ողորկ գետաքարը,
Այլ սրակող և արյունող՝
Ինչպես ցասկոտ որձաքարի թարմ բեկորը...
Ա՜խ, թե լինե՛ր,
Այսպե՛ս լիներ,-
Ես համարձակ կմեկնեի հիմա աջըս,
Կխլեի փղոսկըրե այդ գրիչը,
Թաթախելով
Նեղլիկ ձորի շրջադարձող սահանքի մեջ՝
Ճերմակ - փրփուր այդ թանաքով կգրեի,
Թավ անտառի միատարած մուգ կանաչի լայնքի վրա,
Կգրեի հին գրբացի՛ - կախարդի՜ պես,
Կգրեի
Հնամենի մի հմայի՛լ,
Հուռու՛թք մի հին,
Որ... չի՜ կարող չկատարվել։
Ու... երկո՛ւ բառ կգրեի ընդամենը.
«Տենչա՜մ զքեզ»:
Կգրեի՜,
Տեղն ու տեղն էլ կվառեի՛,
Որ երկինքը
Զոհի ծխի խաբկանքն զգար,
Ու ծխայիր այդ տենչանքով նաև ի՛նքըդ...
Այնժամ նորից գրչակոթը
Կվերածվեր հին ջրվեժի,
Թանաքամանն անմիջապես ձոր կդառնար,
Դաշտ կդառնար նամականիշն իսկույնևեթ,
Ու չէր լինի լեռը դրոշմ:
Բայց բառե՜րը
Կմնային նո՛ւյնքան սուրսայր ու սրակող,
Հնչյունի տակ իմաստները չէի՛ն մեռնի,
Ուստի ինքս էլ կդառնայի մի բանաստեղծ
Կամ... հի՜ն աստծու նո՛ր քարտուղար...
Դիլիջան
23.III.1964թ.