ՆՈՒՅՆ ՀԱՍՑԵՈՎ

ԵՐԲ ՄԱՐՍԻ ՎՐԱ ԶԲԱՂՎԱԾ ԷԻ...

Երբ Մարսի վրա զբաղված էի երկրագործությամբ`

Երազկոտ նստած իմ քաղաքային նեղլիկ սենյակում,

Իմ խեղճ դռնակը հանկարծ ենթարկվեց ահեղ փորձության.

Դու էիր թակում.

Ես դա զգացի,

Ինչպես թռչունն է զգում վերահաս փոթորկի շունչը`

Թռչունն այս դեպքում բույնն է շտապում,

Իսկ քանի որ ես իմ բնումն էի,

Էլ ի՞նչ էր մնում,

Որ ի՛նչ անեի.

Ու ես փակեցի աչքերըս վախով,

Թերևս ակամա ես հետևեցի

Ջայլամի հիմար իմաստնությանը:

Իսկ դու որսորդ ես.

Եվ չսպասեցիր իմ «համեցեք»-ին,

Ի՛նքըդ ներս մտար:

Աստվա՜ծ իմ,

Չէ՞ որ մի փոքըր առաջ

Ես Մարսի վրա

Զբաղված էի երկրագործությամբ:

Եվ ահա փչեց քամին փորձության,

Եվ ահա խոփըս դիպավ ժեռ քարին,

Իսկույն չքացան ցորենն ու գարին,

Դեմըս լոկ մնաց դեմքն այդ ցորնագույն

Ու գարեհատիկ վզնոցը զնգուն,

Մնացին միայն աչքերը`

Նրա՜նք,

Որ միշտ կյանքիս մեջ ցանում են վարանք...

Ես չէի նայում աչքերին, դիտմա՛մբ,

Որ կեռ հոնքերի բացմամբ ու կիտմամբ

Փոխում են և՛ ձև,

Ե՛վ ցոլք ու երանգ:

Ես չէի նայում,

Բայց զգում էի,

Որ պիտի նայե՛մ,

Որ չե՜մ դիմանա,

Եվ նայեմ թե չէ`

Իսկույն կիմանա,

Որ իմ կյանքի մեջ ոչի՜նչ չի փոխվել,

Որ առաջվա պես այդ ինքն է մխվել,

Մխվել իմ կյանքում,

Մխվել` որպես սեպ,

Որ ո՛չ ճեղքում է,

Ո՛չ դուրս է գալիս...

Ես չէի նայում,

Որ անինքնասեր իմ լեզուն հանկարծ

Չասի. «Ցանկալի՜ս»։

Եվ իմ ցավատանջ գլխի կեսդարձով,

Առանց նայելու երեսին նրա,

Սուտ հանգըստություն երեսիս վրա`

Նրան եմ դիմում նույն հիմար հարցով.

-Քեզ ի՞նչն է այսպես իմ դուռը բերում:

Նա հապաղում է,

Ես` մտաբերում,

Հիշում եմ հանկարծ

Եվ... մռայլ ու կարճ

Պատասխանում եմ ինքըս իմ հարցին.

-Հայտնի է կարծեմ,

Որ հանցագործին

Նրա ոտքերը սիրում են տանել

Այնտեղ, որտեղ նա... մարդ է սպանել...

Ելնում է ոտքի:

Հանգիստ է: Վսեմ:

Ասածըս կարծես նույնիսկ չի լսել:

Ու դուրս է գնում այնպիսի՛ քայլքով,

Ասես ուզում է իր կրունկներով ողջե՜րթ նվագել:

Գնում է,

Թողնում,

Որ... Մարսի վրա կատարած ցանքիս

Բերքը հավաքեմ...

Չանախչի

15.X.1959թ. 18.XI.1959թ.

ՎԵՐՋԻՆ ՍՓՈՓԱՆՔ

Իմ տված ցավից

Դու լաց ես լինում,

Իսկ ես` ամոթի՛ց`

Տաք-պաղ քրտնում եմ:

Ի՜նչ ասեմ հիմա:

Գեթ մխիթարվի՛ր,

Որ նույն համն ունեն

Քրտինք ու արցունք...

Մոսկվա

19.IV.1959թ.

ԱՆԾԱՆՈԹՈՒՀՈՒՆ

Ես մտածում եմ.

Կանցնի մի շաբաթ,

Ու ես վերըստին կտեսնեմ նրան,

Ում հանդիպեցի առաջի՜ն անգամ,

Եվ մի-երկու բառ փոխանակեցինք`

Չծանոթացած:

Կտեսնեմ նրան

Ու կասեմ «դու»-ով.

-Թույլ տուր տամ մի հարց,

Բայց շատ եմ խնդրում,

Որ դա չհաշվես բնավ հաճո խոսք:

Անցել է ահա ուղիղ մի շաբաթ,

Եվ ողջ մի շաբաթ ժպտացել ես ինձ,

Անվե՜րջ-անդադա՜ր ժպտացել:

Ինչո՞ւ:

Եվ ի պատասխան ի՛նչ էլ իմանամ,

Ի՜նչ էլ ինձ ասես`

Ես գոհ կմնամ,

Իսկ եթե շիկնես`

Առավե՛լ ևըս:

Իսկ եթե շիկնես`

Կշարունակեմ.

-Երկու փոսիկը,

Որ կա երեսիդ,

Ամբողջ մի շաբաթ լեցուն է եղել

Հմայքի ծովո՜վ:

Ես նո՛ր հասկացա,

Թե ոնց է լինում,

Որ հողագընդի կլոր կողերից

Ծովերը երբեք չեն թափվում ներքև,

Ու չեն դատարկվում այն փոսիկները,

Որ մենք կոչում ենք ծովերի հատակ...

Եվ ի պատասխան ի՛նչ էլ իմանամ,

Ի՜նչ էլ որ ասես`

Ես գոհ կմնամ:

Միայն... միայն թե դու չնկատես,

Որ հանկարծ ես քեզ`

Անծանոթուհուդ,

Դիմել եմ «դու»-ով:

Թե չնկատես`

Ես այնժամ կասեմ.

-Դե՜, անո՛ւնդ ասա...

Մոսկվա

29-30.IV.1959թ.

Ո՞ՒՐ Է ԳԻՇԵՐԸ ՀԱԶԱՐՄԵԿԵՐՈՐԴ

Անձրևն իր հալված երկար մատներով

Մատնահարում է լռին մայթերի գորշ ստեղները,

Եվ ամայացած-քնած քաղաքում

Սկիզբ է առնում մի խուլ եղանակ,

Որտեղ մաս ունի

Աշնան ծառերի դանդաղ դեղնելը,

Ե՛վ այն ամուրին,

Որ պաղ սենյակում քնել է մենակ,

Ե՛վ այն բողոքը,

Որ դատարանում իզուր չի հարգվել,

Ե՛վ այն կարոտը,

Որ սրտի վրա`

Իր տիրո՜ջ վրա,

Նոր տեր է կարգվել,

Ե՛վ այն աղջիկը,

Որ գեշ երազից ճչում է անձայն,

Ե՛վ այն հուշերը,

Որ եկան անկոչ,

Ես վռընդեցի՜,

Բայց էլի՛ չանցան:

Չանցա՛ն

Եվ հիմա,

Ինձ հետ միասին,

Ականջ են դնում,

Թե անձրևն իր պաղ, երկար մատներով,

Իր վատ նվագից չվհատվելով,

Ինչպե՞ս է ծեծում

Համըր մայթերի ստեղնաշարը:

Եվ իմ տխրության,

Չանցնող կարոտի առատ պաշարը

Համալըրվում է գթոտ խոսքերի նոր մթերումով:

Քո հեռո՜ւ-հեռո՜ւ պաղ մայթերում ո՞վ,

Ո՞վ կարող է քեզ այն խոսքերն ասել,

Որ եկել ահա բկիս են հասել.

-Իմ սիրտը

Սիրո հազար գիշեր է ապրել ու տեսել,

Իսկ ո՞ւր է հապա,

Ո՞ւր է գիշերը հազարմեկերորդ:

Մինչև վերջ պատմել ինչո՞ւ չես ուզում,

Ինչո՞ւ չես ուզում,

Իմ Շահրազադե՜:

Դու ո՞ւմ ես ուզում մահից ազատել...

Չանախչի

14.X.1959թ.

ԱԹԻԼԼԱՅԱԲԱՐ

Դեռ նոր հանդիպած` մենք բաժանվեցինք,

Իրար նոր գտած` կորցըրինք իրար:

Այսպես` դանակի սրությունն են միշտ բութ մատով փորձում:

Այսպես` մտովին - անգիտակցաբար մեծ մեղք են գործում:

Այսպես` տալիս են, բայց ավելի քան թերևըս առնում:

Այսպես` հառնում են, բայց` ավելի շուտ` թերևըս մեռնում:

Ուրիշի մարմնով, այսպե՛ս, սեփական հոգին են բեռնում

Ու ծանրանում են, բայց ավելի շատ թեթև են դառնում:

Այսպես` մի ժամով «Հավերժ քաղաքը»` Հռոմն են առնում.

Աթիլլայաբար հասցընում մտնել,

Բայց չեն հասցընում կրակի մատնել...

Երևան

13.I.1962թ.