ԳԻՐՔ ՄՆԱՑՈՐԴԱՑ
ՆԵՐԿԱ-ԲԱՑԱԿԱ
Ներկա են ոտքերըս. ինքնաշարժ քայլում են:
Ներկա են աչքերըս. երևի փայլում են:
Բացական հայացքս, այդ նա է. ես նայում
Եվ սակայն չեմ տեսնում. ոչինչ չի հմայում:
Ներկա է և մաշկըս. կարծես թե մրսում եմ:
Ծածկ ունեմ և չունեմ. տան մեջ էլ դրսում եմ:
Գարուն է - գարուն չէ. բացակա - ներկա է:
Բացական աստղերն են:
Բացական լուսինն է:
Բացական քամին է, շարժումը և... ինքը,
Որ տերն է կարոտիս:
Կարոտս ներկա է...
Թարմ օդից զարթնում են ռունգերըս, բայց իզո՜ւր.
Իմ շնչած օդից է բացակա իր շունչը:
Ձգում եմ ոզնու պես փշապատ մտքերըս,
Բայց նրանք վերստին կծկըվում-գնդվում են:
Ա՜խ, լիներ մի քնքուշ-կոպիտ ձեռք. ինձ բացեր,
Ինչպես որ գրտնակով բացում են խմորը,
Ինչպես որ բացում են բառի խոր իմաստը,
Ինչպես որ... չե՜ն բացում, ոզնուն լոկ ճխլում են:
Ա՜խ, լիներ... լինեին հաստ մեխեր, ժանգոտա՜ծ:
Այն խաչը,
Որին մենք կամովին գամվել ենք,
Մեխերի՛ պետք ունի,
Ժանգոտա՜ծ մեխերի:
Մեխն ի՜նչ է, անխիղճնե՛ր, մեխն ի՜նչ է.
Էժան է, հեշտությամբ ճարվում է:
Մի քանի մեխն ի՜նչ է.
Ընտրեցեք հաստերը,
Որ ցավը բարակի ու... հատվի:
Հերի՜ք է...
Դիլիջան
20.III.1964թ.
ԵՍ, ՈՐ ԵՍ ՉԵՄ
Չգիտեմ՝ ի՞նչ պիտի փոխվեր,
Սակայն ես նո՛ւյնը մնացի.
Ես նորից իմ տեղը դարձա՝
Որքան էլ հեռու գնացի:
Հազա՜ր խոչ ու քարեր կային
Իմ անցած ճանապարհի մեջ,
Կար սև ցավ
Ու կարմիր արյուն
Ամեն խոչ, ամեն քարի մեջ:
Ոտ տալով՝ գետին փռեցին,
Ջարդեցին իմ կողն ու քիթը,
Բայց նույնիսկ իմաստո՛ւն դարձած՝
Մնացի նո՜ւյն միամիտը.
Գնացի նո՛ւյն ճանապարհով
Ու եկա նո՛ւյն ճանապարհով...
Չգիտեմ՝ ի՞նչ պիտի փոխվեր,
Սակայն ես նո՛ւյնը մնացի:
Իրենց բիրտ արարմունքներով
Ինչքա՜ն էլ մարդիկ վանեցին,
Ինչքա՜ն էլ սուր արմունկներով
Կողերիս հոգին հանեցին,
Նրանց դեմ ես քեն չարեցի,
Հաշտության եզրեր ճարեցի՝
Մտնելով իմ հին դերի՛ մեջ.
Մնացի ընկե՛րը նրանց,
Բարեկամն ու մտերի՛մը...
Թվում է՝ դավաճանեցի
Սերերիս իմ ամբողջ կյանքում՝
Իմ ապրած վաթսուն դարի մեջ:
Բայց սուտ է.
Իմ ամբողջ կյանքում
Ես եղա ու միշտ մնացի
Էլի նո՜ւյն հավատարիմը:
Գեղեցի՛կն իր տեսքը փոխեց,
Մինչդեռ ես մնացի նո՛ւյնը՝
Գեղեցիկ մերկություն պաշտող
Հայ ծնված միևնույն հույնը,
Որ իր կարճ-անցողիկ կյանքում՝
Իր ապրած վաթսուն դարի մեջ,
Մի՜շտ մնաց իր պաշտամունքի՝
Իր սիրո հավատարիմը...
...Գուցե ես բնա՛վ էլ ես չեմ.
Պարզապես ցավի ծառան եմ,
Որից ես թակվո՜ւմ եմ-թակվո՜ւմ՝
Փոշոտված գո՞րգ թե թաղքի՛ պես:
Գուցե ես բնա՛վ էլ ես չեմ.
Պարզապես այն կացարանն եմ,
Որտեղ մեծ Սերն է բնակվում
Եվ կողպեք չունի դռանը.
Գերզգա զանգածաղկի՛ պես՝
Դուռն ինքն է բացվում ու փակվում...
Դիլիջան
21.III.1964թ.
ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ԱՂԵՏ
Լինենք խելո՞ք:
Հե՜շտ է ասել...
Ծառը եթե խելոք լիներ՝
Պտուղների համեղ հյութով միշտ կսներ
Իր տոչորված արմատնե՜րը
Եվ իր բնի չոր կոկո՛րդը:
Բա՜, սիրելի՛ս...
Գետն էլ եթե խելոք լիներ՝
Միշտ կհոսեր ուղիղ գծով,
Ամեն տեսակ շեղումներից ապահովված,
Եվ ինքն իրեն չէր ջլատի ոչ մի դեպքում՝
Բաժանվելով մանր ու խոշոր առուների:
Սա էլ գուցե մի առանձի՛ն խելոքություն,
Ուրի՛շ խելք է:
Բա՜, սիրելի՛ս...
Խելո՞ք լինենք:
Սակայն եթե փոքր խելքը շատ մեծ բեռ է,
Մեծն էլ շա՜տ է վտանգավոր,
Բա՜, սիրելի՛ս...
Իսկ ի՞նչ անենք:
Բա՜ն էլ չանենք:
Պառկենք իրար դեմ ու դիմաց՝
Իրար ուղղված երկու սուրսայր սլաքի պես,
Ու կարոտով իրա՜ր նայենք,
Այնպե՛ս նայենք,
Կարծես թե դու լինես կատոդ,
Իսկ ես՝ անոդ.
Թո՛ղ մեզանից հուժկու հոսանք առաջանա
Ու լույս դառնա
Ողջ աշխարհի բոլո՜ր մթին տնակներում
Եվ անարև ծմակներո՛ւմ:
Ու երբ վառվեն այդ լույսերը հանկարծակի,
Մարդիկ իրար աչքով անեն
Ու ժպտալով ասեն իրար.
«Սիրողնե՜րն են իրար նայում»:
Իսկ երբ մարեն այդ լույսերը հանկարծակի,
Մարդիկ իրար վախով նայեն
Ու մտածեն լուռ տագնապով.
«Ի՞նչ վթար էր... չի անցնելո՞ւ»...
Լինենք խելո՞ք:
Լինե՜նք:
Այնպե՛ս,
Որ չմատնենք չար աղետի մեր սերը տաք
Ու... չթողնենք մարդկանց մթնում:
Դիլիջան
22.III.1964թ.
ԵՐՋԱՆԿՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐ ՉԱՓԱՆԻՇ
-Երջանիկները ի՞նչ չեն ունենում:
-Ժամ ու ժամանակ:
Չէ՜, սիրելի՛դ իմ.
Շատ է հնացել քո պատասխանը:
Երջանիկները մո՛ւժ չեն ունենում՝
Իրար հոգու մեջ բարդելո՜ւ համար:
Երջանիկները կո՛ւժ չեն ունենում՝
Անզգուշորեն ջարդելո՜ւ համար:
Ոչ մի կավճոտված հո՛ւշ չեն ունենում՝
Սրտի սպունգով ջնջելու համար:
Նրանք, կարճ ասած, ո՜ւժ չեն ունենում՝
Իրենց ու իրար... տանջելո՛ւ համար...
Դիլիջան
22.III.1964թ.
ՏԱԿՄԱՇ ԿՐԿՆԱԿՈՇԻԿ
Ելման ջրերն իրենց փրփուր-սապնաջրով
Աշխատում են մի կերպ մաքրել ու լվանալ
Քարաքոսոտ-չեչոտ ժայռերն իրենց ափի.
Սակայն...
(Սևին ի՞նչ կարող է սապոնն անել)...
Նո՛ւյնն են մնում,
Էլի՜ նույնը.
Չի՛ փոփոխվում նրանց գույնը:
...Էլի՜ նույնը... Էլի՜ նույնը...
Հսկայական կապույտ աչքի դեղին բիբը,
Որ հայտնի է Արև անվամբ,
Հողի խորքերն է ներխուժում
Եվ հասնելով
Հավերժական սառածության անառ շերտին՝
Ընկրկում է ջղայնացած
Ու նահանջի ճանապարհին
Մինչև անգամ թուփ ու ծառին
Վարակում է ծաղիկ կոչված հիվանդությամբ.
Բողբոջներից ծաղկատար են դառնում նրանք:
...Ծաղկատար են դառնում արդյոք միայն նրա՞նք...
Ես՝ ակամա-անմեղ վկաս այս ամենի,
Մի կարևոր՝ ինձ թարգմանող խոսք եմ փնտրում:
Բայց խոսքերը կարծես լինեն
Վաղուց մաշված կրկնակոշիկ.
Սայթաքում են անվերջ նրանք
Եվ ինձ անվերջ գետնով տալիս:
...Անվերջ... գետնո՛վ, գետնո՜վ տալիս...
Միշտ ընկնելուց ու ելնելուց
Տնքտնքում են իմ կողերը,
Իմ ողերը
Եվ իմ լեզուն,
Ցավում այնպե՛ս,
Որ պարզապես լացս է գալիս:
Եվ լալու պես թնգթնգում եմ մի խոսք մաշված,
Նույնիսկ տակմաշ կրկնակոշիկից շատ ավելի
Մաշված մի խոսք,
Որ լսողին, քեզնից բացի,
Պիտի թվա ծիծաղելի:
...Ծիծաղելի՜... ծիծաղելի՜...
Ես լալու պես թնգթնգում եմ.
«Սիրում եմ քեզ»...
Ու կրկնում եմ երե՛ք անգամ
Եվ չո՛րս անգամ.
Թո՜ղ ծիծաղեն երե՛ք ձայնով
Ու չո՛րս ձայնով...
Թող ծիծաղե՜ն,
Թող ծիծաղե՜ն,
Որ... կտրվի թնգթնգո՛ցըս,
Լա՛ցըս չգա... լացը՜ս չգա...
Դիլիջան
22.III.1964թ.